اعتماد نوشت: محدودیت‌های مناسبات اقتصادی تهران- مسکو | جهان محتوا

شفقنا- روزنامه اعتماد در مطلبی با عنوان «حدود روابط اقتصادی تهران و مسکو» به قلم محمود شوری نوشت:
سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به تهران را می توان سفری موثر دانست. این نوع ارتباطات به رفع بسیاری از موانع و مشکلات کمک می کند و طبیعتاً توجه را به سمت همکاری بیشتر سوق می دهد، اما اگر فکر کنیم که این نوع تعامل دیپلماتیک می تواند تأثیر مستقیمی بر تعاملات اقتصادی دو کشور داشته باشد، به نظر می رسد که این موضوع نیست. بحث درست در واقع در سال های گذشته علاقه به گسترش همکاری ها بین ایران و روسیه وجود داشته است. دو طرف مدام در مورد لزوم گسترش همکاری ها در سطح سیاسی صحبت می کردند، اما در عمل در این سال ها جهش چشمگیری در روابط اقتصادی دو کشور مشاهده نشده است. این موضوع دلایل مختلفی دارد اما بخشی از آن به توانمندی ها و امکاناتی برمی گردد که دو کشور باید در اختیار یکدیگر قرار دهند و بخشی نیز به ساختار اقتصادی دو کشور مربوط می شود که آمادگی لازم را ندارند. دانش برای همکاری با یکدیگر. علاوه بر این، شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای، اهداف دو کشور را بیشتر به سمت اهداف سیاسی سوق می‌دهد و دو کشور صرفاً داشتن یک رابطه خوب سیاسی را در بسیاری از موارد کافی می‌دانستند. روابط سیاسی در بسیاری از موارد در طول این سال ها برای دو کشور کافی بوده است. اکنون وضعیت تا حدودی تغییر کرده است. روسیه در شرایط سیاسی و اقتصادی خاصی قرار دارد و روس ها با تحریم های جدی مواجه هستند و طبیعی است که نمی توانند با همه کشورها کار کنند. اکنون بسیاری از کالاها و بسیاری از همکاری های اقتصادی بین روس ها، کشورهای اروپایی و سایر نقاط جهان متوقف شده است و مسکو طبیعتاً به دنبال بازارها و شرکای اقتصادی جدید است. شرایط تا حدودی تغییر کرده و منافع و نیازهای همکاری دو کشور تغییر کرده است. اما فکر می‌کنم تأثیر این تحولات بر روابط تجاری و اقتصادی ایران و روسیه دارای محدودیت‌ها و محدودیت‌هایی است. تنها به این دلیل که روسیه گزینه های محدودی دارد، منجر به جهش عمده در روابط اقتصادی ایران و روسیه نمی شود.

همانطور که اشاره کردم، قابلیت ها و امکاناتی که دو طرف می توانند به یکدیگر ارائه دهند چندان گسترده نیست. علاوه بر این، در حوزه مالی نیز با وجود تمامی اقدامات انجام شده، شرایط مبادلات مالی بین دو کشور همچنان با موانعی مواجه است. روابط بین دو کشور هنوز چندان هموار نیست.

چیزی که من را نگران می کند این است که موج اولیه و انگیزه هایی که در شرایط خاص کنونی در روابط اقتصادی دو کشور و پروژه ها و تفاهم نامه های اعلام شده به وجود آمده است تا چند ماه دیگر با تغییر شرایط سیاسی و بین المللی و بسیاری از برنامه های موجود تغییر خواهد کرد. برای همکاری به دلایل مختلف رها یا فراموش می شوند. اکنون صحبت از سرمایه گذاری روسیه در صنعت گاز ایران است، اما تا رسیدن به مرحله عملیاتی راه زیادی در پیش است. همانطور که در ابتدا اشاره کردم، زیرا نیازهای دو کشور به یکدیگر بیشتر از راه های سیاسی تامین می شود و از نظر اقتصادی نیز توانایی و پتانسیل زیادی برای گسترش روابط دو کشور در این زمینه وجود نداشت. خوب.
طبیعتا با توجه به شرایط فعلی شرایط برای روسیه تغییر کرده و روسیه در گذشته حق انتخاب نداشت. اما چیزی که ممکن است در ایران وجود داشته باشد این است که بسیاری از برنامه‌های اقتصادی ما و تلاش‌های ما برای همکاری‌های اقتصادی با سایر کشورها برخاسته از نیازهای ما نیست، بلکه تابع اهداف سیاسی یا آمیخته با شرایط سیاسی کنونی است که البته زمانی شرایط سیاسی تغییر می کند و گاهی اوقات ممکن است کنار گذاشته شود. انگیزه ها و اهداف سیاسی با قابلیت های اقتصادی منطبق است. یعنی تمایل و اراده برای گسترش همکاری وجود دارد اما توانایی و پتانسیل وجود ندارد. البته اکنون شاهد افزایش علاقه روس ها به همکاری با ایران هستیم، اما اولاً نمی توان این علاقه را دائمی فرض کرد و ثانیاً آیا این علاقه به امری واقعی و عملی تبدیل می شود یا خیر. ما نمی توانیم تصور کنیم که این علاقه تنها با ابراز علاقه یا نیاز به همکاری اقتصادی در مقیاس بزرگ تبدیل شود.
نکته قابل تاکید بیشتر این است که همکاری های اقتصادی بین المللی منطق خاص خود را دارد و منطق اقتصادی ابتدا از نیازها و سپس از یکپارچگی اقتصادها ناشی می شود، یعنی اینکه اقتصاد دو طرف تا چه اندازه می تواند از طرف مقابل حمایت کند. از نظر اقناع نیازهای خود طرف باشد. به همین دلیل روابط اقتصادی منطق خاص خود را دارد و نمی توان تصور کرد که با تغییرات سیاسی یا تغییر در اهداف و انگیزه های سیاسی کشورها تحول مهمی رخ دهد. در گذشته دوره هایی این امکان و قابلیت گسترش همکاری های ایران و روسیه به وجود آمد اما به نتیجه نرسید.